Stadsvogels in hun domein

Jip Louwe Kooijmans heeft, op vergelijkbare wijze zoals Luuk Tinbergen dat deed in zijn boek Vogels in hun Domein (1943) voor de vogels van bospercelen op de Veluwe, de stad onderverdeeld in negen karakteristieke wijktypen. Hij beschrijft de historische kern, de arbeiderswijk, de tuinwijk, de uitbreidingswijk, het nieuwe bouwen, vinex en stedelijke vernieuwing, moderne nieuwbouw, bedrijventerrein en stadspark. Omdat ze alle negen voorkomen in zowel Laag Nederland, dat ligt op of onder zeeniveau, als in Hoog Nederland, dat boven zeeniveau ligt, onderscheidt hij uiteindelijk 18 verschillende leefomgevingen.

Nieuw is dat de auteur de drieënzestig vogelsoorten niet naar familie indeelt maar naar stadsvogelgildes.  De indeling wordt bepaald door nestplaatskeuze en broedbiotoop en resulteert uiteindelijk in een onderverdeling in huizenbroeders, holenbroeders, struikvogels, boomvogels, park- & tuinvogels, water- & moerasvogels en pioniers. Uit de gegevens van de MUS-tellingen die door Sovon en Vogelbescherming Nederland in 2007 werden opgestart zijn voor deze gildes in elk van de 18 leefomgevingen benchmarks vastgesteld.

Met de indeling van de wijkktypen, de omschrijving van de gildes en aan de hand van de benchmarks nodigt het boek nu uit om zelf aan de slag te gaan met bescherming. Dat kan het beste aan de hand van een stappenplan dat bestaat uit: inventariseren, vergelijken, beschermen en monitoren. Inventariseren voor een objectief inzicht. Vergelijken van de actuele situatie met de benchmark. Beschermen door de verschillen te analyseren en knelpunten weg te nemen. En uiteindelijk monitoren om vast te stellen of de genomen maatregelen zinvol zijn.

Bovenstaande wordt aan de hand van tabellen, diagrammen en tekst in de circa eerste twintig bladzijden duidelijk en inzichtelijk gemaakt.  Daarop volgen vijftig pagina’s waarin alle wijktypen worden behandeld. Misschien niet een boek om in een adem uit te lezen maar wel een dat inzicht verschaft in onze stedelijke natuur.